Başka Bir Dile Çevrilemeyen Büyüleyici 18 Japonca Kelime

Birçok dilde başka bir dile çevrilemeyen güzel ve benzersiz kelimeler var. Kelimeler genellikle o kültüre özgü olan kavramları temsil eder ve bazen başka hiçbir dilde eşdeğeri yoktur.  Bu Japonca kelimelerle ilgili büyüleyici olan şeyde, Japon kültürü ve karakteri hakkında çok şey anlatmaları ve pek çok Batılı tarafından bilinmeyen fakat Japon toplumunda kökleşmiş olan Budist anlayışı yansıtması. Listedeki 18 eşsiz Japonca kelime ile, Japon ruhunu anlamaya bir adım daha yaklaşmış olacaksınız.

Keyifli okumalar..

1. SHİNRİN-YOKU 森林浴

Tam karşılığı 'Orman banyosu' olan bu kelime, rahatlatıcı ve huzur verici bir doğa yürüyüşü yapmak anlamına geliyor. 

2. KOMOREBİ 木漏れ日

Ağaç dalları arasından süzülerek, eşsiz ışık oyunları oluşturan güneş ışığı demetlerini ifade eder. Stresinizi dinlendirdiğiniz bir 'shinrin-yoku' sırasında 'komorebi'ye rastlayabilirsiniz.

3. TSUNDOKU 積ん読

Bu kelime kitap severler için gelsin. Tsundoku, kitap edinip okunmamış halde yığılmalarına izin vermek anlamına gelir. Kitapları seven ancak kitap satın aldığı hızda okuma vakti bulamayan herkes bunu anlayacaktır. 

4. KUİDAORE 食い倒れ

Kuidaore, 'yiyerek kendini iflasına sürüklemek' olarak çevirilebilir. Pahalı yiyecek sevgisi anlamına geliyor, öyle bir sevgi ki, uğruna tüm paranızı mutlu bir şekilde harcıyorsunuz. Kuidaore, birçok restoran ve gece hayatı ile ünlü Osaka'nın Dotonbori bölgesi ile ilişkilendirilmekteymiş.

5. WABİ-SABİ 侘寂

Wabi-sabi, eksik veya kusurlu güzellik anlamına gelir. Budizmin, hayatın geçici doğası öğretisinden gelen, Japon estetiğinde ana kavramdır. Wabi; sadelik, alçakgönüllülük, doğa ile uyumlu yaşam gibi özellikleri temsil ederken, Sabi ise geçen zamanın kattığı güzelliklerin ve zamanla ortaya çıkan kusurları kucaklamanın yansıması olarak tarif edilebilir. Bu felsefe bu iki kavramın dengeli uyumundan doğuyor. Kusurlu olanın daha güzel olduğunu, çünkü zaten yaşamın kendisinin mükemmel olmadığını hatırlatır. Bir Japon sanatçı, bu kavramın şerefine kusursuz çalışmasını tamamladıktan sonra kasten küçük bir kusur ekleyebilir.

6. MONO NO AWARE 物の哀れ

Mono no aware 'şeylerin üzüntüsü' olarak tercüme edilebilir. Söz konusu 'üzüntü', Zen Budizm'inde şeylerin geçiciliğinin farkındalığından geliyor. Olağanüstü  güzel bir şey gördüğümüzde; sonsuza dek güzel kalmayacağını, herşeyin geçici olduğunu bildiğimizden hüzünleniriz ama bu geçici güzellik onu seyretmekten aldığımız hazzı artırır. Japon kültüründe mono no aware'nin en güzel örneği, her yıl düzenlenen 'hanami' yani kiraz çiçeği izleme ritüeli. Sakura ilkbaharda yalnızca iki hafta çiçek açar ancak bu onu daha özel kılar.

7. KİNTSUGİ 金継ぎ

Kırık çömleklerin altın ya da gümüş ile tamir edilmesi sanatıdır. Japon kültüründe tıpkı insan deneyimlerinde olduğu gibi eşyalarında anısal bir değere sahip olduğuna inanılır.  Wabi-sabi'nin mükemmel bir örneği olan 600 yıllık geleneğe sahip bu teknik, kırılan objelere kaybettikleri fonksiyonlarını kazandırmanın da ötesinde, değerli bir hayat dersi sunar. Bu felsefe; kusurlardan kurtulmayı değil, onları hayatın anlamına derinlik ve zenginlik katan değerler olarak görmemizi öğütler. 

8. SHOGANAİ しょうがない

Shogonai, 'yardım edilemez' ya da 'elden ne gelir' anlamlarına gelen bir ifadedir. Kontrolümüz dışında gerçekleşen olaylara karşı çıkmanın anlamsızlığını vurgular. Dilimizde de bu anlamı karşılayan çeşitli deyim ve atasözlerimiz var diyebiliriz, bir örnek vermek gerekirse 'olmuşla ölmüşe çare bulunmaz.'

9. NATSUKASHİİ 懐かしい

Natsukashii 'nostaljik' olarak çevirilebilir. Nostaljik hüzünlü duyguları çağrıştırsa da, natsukashii mutlu anılarımızı hatırladığımızda yeniden mutluluk duymayı ifade eder. 

10. KOGARASHİ 木枯らし

Kışın geldiğini haber veren 'kış rüzgarı' ya da 'yaprakları döken rüzgar'.  Yılın ilk kogarashisi meteoroloji haberlerinde dahi bildiriliyormuş. 

11.BAKKU-SHAN バックシャン

Listenin en ilginç kelimelerinden biri olan Bakku-shan; İngilizce 'back' yani arka ve Almanca 'schön' yani güzel kelimelerinden türetilmiş. Yani arakadan baktığınızda güzel görünen fakat döndüğünde hüsrana uğratan bir kadını tarif etmek için kullanılıyor.

12. NEKOJİTA 猫舌

Listenin en sevimli kelimesi Nekojita. Kedi ( 猫 -neko) ve dil ( 舌- shita) sözcüklerinden oluşan kelime sıcak yiyecek ve içeceklere aşırı duyarlı kişileri kedilere benzeterek tarif ediyor. Bildiğiniz üzere sevimli dostlarımız kediler, sıcak yiyeceklerden pek hoşlanmazlar.

13. İKİGAİ 生き甲斐

Japonların dediği gibi herkesin bir ikigai vardır. Sabah seni uyandıran, harekete geçiren şey olarak tarif edilebilir. Muhtemelen bir gece yarısı bana bunları yazdıran da ikigai olsa gerek. Hayat ve amaç kanjilerinden oluşan bu kelime, dünyaya yüz yaşını dolduranların en çok bulunduğu yer olarak bilinen Okinawa'nın bir hediyesi. Mutluluk ve uzun yaşamın sırrını bulmuş bu insanların felsefesi: sizi mutlu eden ve motive eden şeyi keşfetmek. Merak edenler 'İkigai: Japonların Uzun ve Mutlu Yaşam Sırrı' kitabını inceleyebilirler.

14. YŪGEN 幽玄

Yugen açıklanması zor bir kelime. Evrenin kelimelere dökülemeyecek kadar güçlü bir farkındalığı anlamına geliyor. Basitçe hayranlık, lütuf, uyum, denge, dinginlik gibi kelimelerin bir kombinasyonu olarak tarif edilebilir.

15. İRUSU 居留守

Evinizin kapısı çaldığında, konuşmak istemediğinizden ya da canınız öyle istedi diye, evde olmanıza rağmen evde yokmuş gibi davranmak demektir. Her dilde kelime karşılığı olmasa da, sanırım dünyadaki herkes kapıyı açmayarak neyi anlatmak istediğinizi çok iyi anladı.

16. İTADAKİMASU いただきます

Tanıdık geldi değil mi? Anime ve filmlerde sıkça karşımıza çıkan bu ifade 'alçakgönüllülük ve şükranla kabul ediyorum' anlamına gelir. Genellikle 'afiyet olsun' şeklinde çevrilse de aslında bundan çok daha fazlasını ifade ediyor. Yemeği yapandan tutun da sebzeyi yetiştirene kadar herkese minnet duymak anlamına gelmektedir.

17. OJAMA-SHİMASU おじゃまします

Bu cümle, bir başkasının evine gireceğiniz zaman kullanılır. 'Rahatsızlık verdiğim için şimdiden özür dilerim' anlamına gelmektedir. Alçakgönüllü bir şekilde kendilerine duyduğunuz saygıyı işaret eder.

18. OTSUKARESAMA DESHİTA お疲れ様です

Kime ve nerede kullanıdığınıza göre değişik anlamlar ifade eden bu cümle, iki kelime ile tercüme edilemiyor.  Çalışma arkadaşları birbirlerine günün sonunda söylediğinde 'Çok çalıştın ve yorulmuş olmalısın' gibi bir anlam ifade ederken; bir patron çalışanlarına söylediğinde 'Çalışmaların için teşekkür ederim' manasına gelebilir.  Boş ifadeler gibi görünseler de stresli iş yerlerinde etkileşimi kolaylaştırıyormuş.